Magdalena Szkup

W dniach 18-21 września ubiegłego roku w Białymstoku odbył się XXII Naukowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego. Hasło przewodnie Zjazdu brzmiało „Farmacja - Nauka – Społeczeństwo”. Spotkanie jak zwykle cieszyło się dużym zainteresowaniem, a Organizatorom gratulowano profesjonalnego przygotowania. O ostatnim Zjeździe, podejmowanych inicjatywach, a także planach dotyczących XXIII Naukowego Zjazdu PTFarm rozmawiamy z Przewodniczącym Komitetu Organizacyjnego - prof. dr. hab. Jerzym Pałką.

Zjazd Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego odbywa się co 3 lata tradycyjnie we wrześniu. Spotykamy się, by podsumować to, co osiągnięto w ostatnich latach w zakresie teorii i praktyki nauk farmaceutycznych i wyznaczyć dalsze kierunki działania. Ubiegłoroczny, XXII Zjazd Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego odbywał się pod hasłem Farmacja – Nauka – Społeczeństwo. Wybór tak ważnego i aktualnego hasła przewodniego nie był przypadkowy. Chcieliśmy bowiem zwrócić uwagę na coraz większe znaczenie rozwoju nauk farmaceutycznych i biomedycznych w utrzymaniu i poprawie zdrowia człowieka. Hasło przewodnie XXII Zjazdu miało zatem kontekst społeczny, zgodnie z programem naukowym określającym misję Farmacji w zakresie opieki farmaceutycznej, troski o bezpieczeństwo, skuteczność i racjonalizację farmakoterapii, diagnostykę i profilaktykę chorób oraz kształcenie specjalistycznych kadr. Program Zjazdu realizowany był przez 3 dni i obejmował liczne wykłady oraz sesje plakatowe w 11 sekcjach tematycznych. W tych dniach spotkali się w Białymstoku przedstawiciele społeczności farmaceutycznej, reprezentujący zarówno środowisko zawodowe jak i naukowe, ze wszystkich regionów kraju, gromadząc ponad 700 uczestników. Powołany Komitet Naukowy Zjazdu zgromadził 37 wybitnych reprezentantów wszystkich specjalności nauk farmaceutycznych. Podsumowując, udało się nam zorganizować środowiskowe spotkanie podczas którego określono priorytety w działalności naukowej, dydaktycznej, zawodowej i organizacyjnej.

Kapituła Konkursu o Nagrodę PTFarm uznała, że spośród wielu współczesnych problemów ochrony zdrowia, ważnym aktualnym wyzwaniem jest problem narkomanii. Dla podkreślenia roli nauk farmaceutycznych w walce z tym problemem Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego ufundował nagrodę im. Alfonsa Bukowskiego (1858-1921), polskiego farmaceuty, który zapoczątkował badania antydopingowe pionierskim opracowaniem metody wykrywania alkaloidów w ślinie. Alfons Bukowski pracował w Warszawskim Towarzystwie Wyścigów Konnych (WTWK) analizując ślinę koni na obecność substancji dopingujących, np. morfiny, kokainy, heroiny i kofeiny. Był nie tylko twórcą metody analitycznej, ale także procedury pobierania prób oraz regulaminu, który został wdrożony przez Zarząd Główny Stadnin Państwowych. Badania antydopingowe to jednak niewielka część bogatego dorobku Alfonsa Bukowskiego. Od 1884 pracował na stanowisku asystenta pomocniczego w Katedrze Farmacji i Farmakologii Uniwersytetu Warszawskiego. W 1889 roku uzyskał tytuł magistra farmacji. Był autorem licznych prac naukowych z farmakognozji, toksykologii, bromatologii i fitochemii i wielu pierwszych polskich podręczników z tych dziedzin. Z tego względu nagroda ta została ufundowana dla młodych naukowców za osiągnięcia naukowe z zakresu analizy farmaceutycznej. Laureatem został dr hab. Michał J. Markuszewski z Zakładu Biofarmacji i Farmakokinetyki Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.

Podczas Zjazdu wygłoszono ponad 100 wykładów i zaprezentowano ponad 300 plakatów z różnych dziedzin nauk farmaceutycznych. Nie sposób było uczestniczyć we wszystkich. Każdy z uczestników Zjazdu ma pewnie swoich faworytów. Wszak wykłady, zwłaszcza plenarne, wygłaszane były przez wybitnych przedstawicieli nauki. W opinii przewodniczących sesji tematycznych we wszystkich obszarach badawczych zaznaczył się w ciągu kilku lat ogromny postęp. Chciałbym jednak zaznaczyć, że ogromną popularnością cieszyła się sesja dotycząca kształcenia przed-dyplomowego i doskonalenia zawodowego farmaceutów oraz sesja studencka pod nazwą „Forum Dyskusyjne Młodej Farmacji”. W sesjach tych uczestniczyli bowiem między innymi decydenci szeroko pojętej Farmacji: Dziekani i Prodziekani Wydziałów Farmaceutycznych, Prezes Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, Prezes Naczelnej Izby Aptekarskiej, przedstawiciele Państwowej Komisji Akredytacyjnej, Konsultanci Krajowi ds. Farmacji Aptecznej oraz Farmacji Szpitalnej, wybitni przedstawiciele nauk farmaceutycznych i co szczególnie cieszy, podmiot naszej działalności - studenci. Były to bardzo owocne obrady w trakcie których wypracowano wiele wspólnych stanowisk, między innymi w sprawie doskonalenia programów kształcenia, poprawy warunków wykonywania zawodu farmaceuty, nowelizacji Ustawy Prawo Farmaceutyczne i promowania opieki farmaceutycznej.

Jak już wspomniałem, hasło to ma kontekst społeczny. Określa misję farmacji w zapewnieniu społeczeństwu bezpiecznej i skutecznej farmakoterapii. Farmaceuta nie jest bowiem jedynie dystrybutorem leków. Według Ustawy „Prawo Farmaceutyczne” apteka jest placówką służby zdrowia, w której farmaceuta ma zapewnić realizację przez pacjenta ordynacji lekarskiej. Jednym słowem apteka jest miejscem w którym proces terapeutyczny jest kontynuowany. Jest niezwykle ważnym ogniwem w tym procesie. Wiadomo bowiem, że nieprawidłowe stosowanie leków jest przyczyną braku skuteczności terapeutycznej, a w wielu przypadkach zagraża zdrowiu lub życiu. Dlatego kładziemy tak duży nacisk na opiekę farmaceutyczną w praktyce aptecznej, czyli społeczną rolę farmaceuty. Z powyższego względu rozwój nauk farmaceutycznych sprzyja skuteczności i bezpieczeństwu farmakoterapii oraz zdrowiu społeczeństwa. Jakie będzie kolejne hasło Zjazdu PTFarm, który planowany jest za 3 lata w Krakowie? Nie wiem i przypuszczam, że organizatorzy nie podjęli jeszcze decyzji w tej sprawie. Myślę , że gwałtowny rozwój biotechnologii będzie miał wpływ na rozwój nauk farmaceutycznych i będzie akcentowany podczas kolejnych konferencji, sympozjów i zjazdów.

Istotnie, XXII Zjazd Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego zbiegł się ze 150 rocznicą urodzin wielkiego polskiego farmaceuty, Bronisława Koskowskiego. Była to okazja do zaakcentowania podczas Zjazdu chlubnych tradycji akademickich w trosce o dalszy rozwój nauk farmaceutycznych i podkreślenie znaczenia kontynuacji misji zawodu farmaceuty. Nie uważam jednak, że w celu akcentowania chlubnych tradycji farmacji potrzeba okrągłych jubileuszy wybitnych przedstawicieli środowiska farmaceutycznego, których mamy bardzo wielu. Mam nadzieję, że te nazwiska będą przypominane przy każdej okazji spotkań środowiska farmaceutycznego „…. ku pokrzepieniu serc….”.