Dorota Kołodyńska

W dniach 8-10 czerwca br. na Wydziale Chemii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie odbyło się Sympozjum „Nauka i Przemysł – metody spektroskopowe w praktyce, nowe wyzwania i możliwości”. W wydarzeniu tym uczestniczyło ok. 140 osób z wyższych uczelni instytutów naukowych oraz laboratoriów przemysłowych z całej Polski. Ideą przewodnią konferencji, podczas której zaprezentowano ponad 55 wystąpień ustnych, było wykorzystanie różnorodnych technik spektroskopowych m.in. w takich dziedzinach jak chemia, biologia, biotechnnologia, biochemia, ochrona środowiska, medycyna i farmacja.

Wśród zaproszonych przez Przewodniczącego Komitetu Organizacyjnego Sympozjum Prof. Zbigniewa Hubickiego gości znalazło się wielu znamienitych naukowców i specjalistów z w/w dziedzin, a wśród nich m.in. prof. Rajmund Dybczyński (IChITJ), prof. Jacek Namieśnik (PG), prof. Piotr Konieczka (PG), prof. Katarzyna Pyrzyńska (UW), prof. Michalski (IPIS PAN), prof. Paweł Kościelniak z UJ i prof. Elżbieta Filipek (ZUT). Tematyka prezentowanych wkładów dotyczyła neutronowej analizy aktywacyjnej i jej zastosowań, układów przepływowych do zatężania jonów metali, zastosowania metod spektroskopowych w chromatografii jonowej, układów tlenkowych stanowiących podstawę nowych materiałów, zielonej chemii, pomiarów kinetyki adsorpcji z roztworów wodnych, czy zastosowania spektroskopii w podczerwieni w badaniach molibdenianów i molibdeniano-wolframianów.

 

W drugim dniu Sympozjum jednym z ciekawych wykładów było wystąpienie prof. Mariusza Gagosia z UP w Lublinie dotyczące zastosowania metod spektroskopowych w badaniach organizacji molekularnej ksantohumolu w środowisku wodnym i rozpuszczalnikach organicznych. W ostatnich latach coraz większą popularność zyskują specyficzne składniki chmielu, które stanowią potencjalne źródło naturalnych substancji aktywnych biologicznie mogących znaleźć zastosowanie w przemyśle oraz medycynie. Surowce chmielowe są bogatym źródłem flawonoidów, olejków eterycznych, żywic, terpenów oraz garbników. Na szczególną uwagę, ze względu na interesujące właściwości z punktu widzenia współczesnej medycyny i przemysłu browarniczego, zasługuje prenyloflawonoid – ksantohumol, stanowiący 80-90 % całkowitej masy polifenoli zawartych w chmielu. Jego zawartość waha się w zależności od odmiany chmielu od 0,2 do około 1,2%. Badania prowadzone w ostatnich latach wskazują, że może on znaleźć zastosowanie w profilaktyce chorób układu krążenia oraz nowotworów. Mechanizm działania ksantohumolu opiera się na właściwościach antyoksydacyjnych poprzez hamowanie generacji wolnych rodników. Ksantohumol w stężeniach µM wykazuje działanie antykarcynogenne w wyniku zaburzania aktywności nowotworowej na poziomie mechanizmów komórkowych. Wykazuje również działanie antywirusowe i przeciwbakteryjne. Istnieje także możliwość zastosowania go jako nowego naturalnego chemofarmaceutyku w infekcjach związanych z wirusem HIV-1.

Mgr Marta Hryniewicka z Uniwersytetu w Białymstoku omówiła natomiast wykorzystanie nowych technik ekstrakcyjnych do wydzielania wybranych statyn z roztworów wodnych, a w szczególności lowastatyny, fluwastatyny i atorwastatyny należących do grupy najczęściej stosowanych na całym świecie farmaceutyków regulujących poziom lipidów. Są one zaliczane do grupy statyn, będących reduktorami 3-hydroksy-3-metyloglutarylokoenzymu A. Hamują powstawanie cholesterolu na etapie syntezy mewalonianu i są stosowane w leczeniu hipercholesterolemii przyczyniającej się do powstawania chorób układu krążenia. Atorwastatyna jest ponadto jednym z najczęściej kupowanych leków w USA i Europie. Jak podkreśliła Prelegentka, powszechność stosowania tego typu związków wpływa na zwiększenie poziomu ich stężeń w środowisku wodnym, co uzasadnia potrzebę opracowania nowych technik oznaczania pozostałości leków w wodach powierzchniowych. Najczęściej stosowane do tego celu są metody chromatograficzne, a techniką służącą wydzieleniu z próbki rzeczywistej jest ekstrakcja do fazy stałej. Wzorem lat ubiegłych obradom Sympozjum towarzyszyła sesja posterowa. Tutaj także nie zabrakło tematów związanych z biotechnologią. W gronie wyróżnionych za najlepsze prace posterowe znaleźli się: dr Elżbieta Regulska z Uniwersytetu w Białymstoku - I miejsce; mgr Emilia Grek z Politechniki Wrocławskiej - II miejsce; dr Agata Malik z Politechniki Wrocławskiej - III miejsce. Nagrodzono także dr Annę Przybył z Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, dr Dariusza Sternika z UMCS, mgr Edytę Grzelak z UMCS oraz mgr Joannę Wiśniewską z UMK. Wszyscy nagrodzeni, a także prelegenci otrzymali okolicznościowe upominki, które ufundowały firmy INS, POCH, PWN, DSM, Reinshaw, Linegal Chemicals, Vetagro, JarMag, Lanxess, Dow i Standard. Sesji posterowej towarzyszyła prezentacja oferty handlowej firm Candela, Perlan Technology, Shim-Pol, Spectro-Lab, hplc.pl oraz IPS. W tym dniu interesujący wykład o identyfikacji bursztynów przedstawił dr Ewaryst Mendyk z Laboratorium Analitycznego UMCS, zaś mgr inż. Adam Jastrząb z firmy Candela i mgr Monika Stochaj-Yamani z Perlan Technologies omówili najnowsze osiągnięcia w zakresie spektrometrii. Wieczorem odbyła się uroczysta kolacja w zajeździe „Jedlina” w Motyczu pod Lublinem.

W ostatnim dniu Sympozjum uczestnicy mogli wysłuchać m.in. bardzo ciekawego wykładu prof. Pawła Kościelniaka z UJ, lidera kierunku analityka sądowa pt. „Chemiczne badania identyfikacyjne i porównawcze śladów kryminalistycznych”.

Następnie prof. Irena Malinowska (UMCS) przedstawiła wykład o zastosowaniu metody TLC w analizach biochemicznych. Pani Profesor podkreśliła, że chromatografia stanowi doskonałe narzędzie do monitorowania kinetyki reakcji biochemicznych, określania składu mieszanin poreakcyjnych z użyciem enzymów lub mikroorganizmów, szybkości i selektywności przenikania substancji aktywnych biologicznie przez membrany różnego typu, badaniu składu jakościowego i ilościowego różnych grup związków warunkujących pra-widłowe funkcjonowanie organizmów żywych. Tematyce biochemicznej poświęcone były także wystąpienia: prof. Ireny Chomy z UMCS dotyczące przeglądu testów aktywności biologicznej oraz możliwości połączenia ich z metodami spektroskopowymi, jako wygodnego narzędzia do uzyskiwania informacji o strukturze rozdzielonych analitów, jak i o ich aktywności biologicznej; prof. Andrzeja Gieraka z Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego w Kielcach o wykorzystaniu chromatografii cienkowarstwowej w analizie substancji biologicznie aktywnych oraz mgr Anety Sokół z Uniwersytetu w Białymstoku o zastosowaniu metod chemometrycznych w badaniu procesów fotodegradacji wybranych leków w wodach rzecznych. Interesującym było także wystąpienie mgr Agnieszki Chłopaś z UM w Lublinie o intrygującym tytule „Amfetamina w fenyloetyloaminie nielegalnego pochodzenia – działanie celowe czy nieudana synteza?”. Inne z pozostałych tematów znalazły swe omówienie w przygotowanej pod red. prof. Zbigniewa Hubickiego obszernej monografii pt. „Nauka i Przemysł – metody spektroskopowe w praktyce, nowe wyzwania i możliwości”, która została wydana z okazji Sympozjum (ISBN 978-83-227-3227-4).

 

Tegoroczne, czwarte już Sympozjum w Lublinie uczestnicy uznali za istotne w poszerzaniu wiedzy związanej z metodami spektroskopowymi. Zdaniem organizatorów świadczyć o tym może  także liczba uczestników konferencji i waga poruszanych w trakcie jej trwania tematów i problemów. Dlatego wszyscy wyrazili też nadzieję na kolejne spotkanie w czerwcu 2012 roku (informacje dostępne na stronie http://www.npms.umcs.lublin.pl).